HARHNA KAN MMAWH

- Rev. Pc Liandula

"Anni chu thutakin tithianghlim rawh, i thu chu thutak a ni. Nangin khawvêla kei mi tîr ang khan, kei pawhin anni chu khawvêlah ka tirh hi. Anmahni avângin ka intithianghlim a ni, anni pawh thutaka an thianghlimna turin," (Johana 17:17-19).

Mizorama hrahna a thlen champha vawi 112 lai kan hmang zo ta a. Harhna hi kohhran châwmna atana vân daifîm \ha tak a ni. Nimahsela harhna chungchângah hian kan intawng fing ta lutuk nge ? Harhna mamawh nia kan inhriat dân hi mahni indah \hain mi dangte mamawhna zâwn nia kan hriat lam hi kan tuipui duh phian mai. Tûn \umah hian kan ram hian harhna kan mamawh reng em tih i lo ngaihtuah tlâng teh ang u. Kum 1906 a\angin harhna kan hmêlhriat \an a. Harhna \um hnihna kan ramah a lo thlen \um khan, harhna changte a\ang khan inla hrangin pâwl (sect) a lo chhuak a. Chu chuan kan ramah zung kaiin harhna hian pâwl tam tak a hrin phah em ni ? tih tûrin kan awm ta a. Mahse tûnah chuan kum 112-na hial kan lo thleng ta a, chuvângin harhna lo dawnsawn dân pawh kan thiam ta viauin a lang.

Harhna kan sawi hi pian tharna nên ngaihfin loh chi a ni ang a, sawi pawlh loh hrâm kan tum bawk ang. Kristian nun (thlarau nun) chhia leh chau Pathian hnên ata siam thar lehna chang tur leh, kristian nun dik tungding leh thei tûra chakna nei tûra Pathian hnêna kîr leha insiam tharna hi a ni tih kan hriat a \ha ang. Tichuan kan ram kristianna dinhmun thlîr reng chungin "Kan ram hian eng harhna nge kan mamawh ?" tih chu i lo ngaihtuah tlâng teh ang u.

Kan ramin Pathian thutak a tlûksan \an ta em ? Pathian thutaka harhna a mamawh em ? Pathian thu thiamhote chuan, "Kohhran chu Bible-ah a nung tur a ni a, chu ai mah chuan Bible Kohhran a nih a inhre tur a ni," an ti \hîn. A awmzia a thûkin a ril hle mai. Kan ram kristiante tân chuan thu pawimawh tak a ni ta. Pathian thutakah aiin thil dangah inhnangfâkna kan dap nasa lutuk te, kan hlimna leh lâwmna tur kan zawng nasa lutuk te, kohhran leh nawmchenna kan chawhpawlh nasa lutukte hian Pathian thutaka harhna kan mamawhzia a tilang nasa hle.

Pathian thu aiin thildangah kan nun tihtlaina kan zawng a, kan duhzâwng apiang neih zêl kan tum a, sum leh pai nasa takin kan ûm a, kristiante tiha mawi lo kan ti nasa ta hle. Kawng hrang hrangin kan dinhmun, hmeichhia kan ni emaw mipa kan ni emaw Pathian thutaka kan inbih chian a \ûl hlein a lang. Pathian thutak chu ringtu nunna, a nun \hanlenna atâna chaw \ha ber, a nun kawng hruaitu ber tur a ni. Kan ram ringtu nun hi Pathian thutaka tihharh a ngaiin kan hria em ?

Tin, Bible kohhran nih inhriatna kan neih a \ûl hle. A awmzia chu ringtu nuna thuneitu ber chu Pathian thutak chu a ni tur a ni a. Kan nunah hian thuneitu leh rorêltu dang kan neih a remchâng lo tihna a ni. Mahse thuneitu dang sum leh pai, thuneihna inchuh a, politic bawlhhlawh tak chu kan nun rorêltu lian takah kan hmang a, thuneitu dang kan seng lût nasa êm êm a ni. Chuvângin kan ram hian Pathian thutak a tlûksan mêk a, Pathian thutakah harh lehna chu a mamawh lian êm êm a ni. Pathian thutaka harhna kan mamawh chhante :

a) Pathian thutak tih dalnain kan ram a fang mêk a, kan kristian nun pawh a dal zêl avângin Pathian thutaka harhna kan mamawh a ni. Tûn laiin Dan Brown-a lehkhabu Da Vinci Code avângin khawvêl pum puia kristiante rinna tihnghîn a ni a. Chu chuan kan ram pawh a rawn fang ve mêk. Mi tam takin kan chhiar a, kan en bawk a ni awm e. Chu chuan kan Kristianna tidal zâwngin hna a thawk a. Rinnaa puitling leh pian tharna tak tak nei lo tân chuan he thil avâng hian kan nun a nghîng ngei ang. Pathian thutak tih dalna mai ni lovin, Pathian thutak dodâlna lian tak a ni a, Lal Isua Krista leh a hnathawh engmah lova chantîr tumna lian tak a ni. Chuvângin kan ram hian Pathian thutaka harhna a mamawh a ni.

He thil hian Pathian thiltum (mission) chu engmah lovah chantîr a tum a, mihringte chhandamna tûra Pathian programme chu engmah lova chantîr tumna a ni. Hêng zawng zawngah hian Pathian thutak tidal leh engmah lova chantîr tumna hi, keini kristiante hian kan lo dawnsawn thiam theih nân leh Pathian thutak chu khawvêl hriatah hian târlan leh puandarh zêl a nih theih nân Pathian thutakah i harh ang u. "Pathian chhûngte chu Pathian Nung Kohhranho, thutak ban leh innghahna chu an ni" (I Tim 3:15) tih ziak a ni si a.

b) Kan rawngbâwlna ngei pawh tihdan phung (tradition) atân kan hmang mai mai ta niin a lang. Rawngbâwlna kawnga inhmang a lian leh tê thlengin kan rawngbâwlna hi bih chiang ila. Thuthlung Thar rawngbâwltu-a min tlintîrtu chu Lal Isua a ni a. Thlarau lam rawngbâwlna niin, Thuthlung Hlui rawngbâwlna aia hlu zâwk leh tlo zâwk rawngbâwlna a nih pawh kan hre ta meuh lo. Chu ai chuan mi thiam leh thiltithei leh ropui zâwkah kan innghat nasa ta zâwk a, Pathian thu chu kan nuna rorêltu atân kan hmang thei ta lo. Rawngbâwlna nung tungding tûrin Thlarau Thianghlim leh a hnathawh pawh hrethiam lo, Thlarau Thianghlim khawih chêt loh rawngbâwltu kan tam tawh bawk si. Pathianin mi a chawimawina lam thlîr lovin, mahni inchawimawi kan chîng a. Baptistu Johana tih ang a, "Ani chu tlatlum tur a ni a, kei chu lâng tur ka ni" tih nun chu tu-a-mah hian thupuiah kan nei duh tawh dêr si lo. Chuvângin Pathian thutaka sawi harh leh tihdanglam kan mamawh a ni.

c) Kan ram politic bawlhhlawh tak hi Pathian thutaka enchian leh bih chian a \ûl a ni. Kan pi leh puten an huat êm êm chu kutkem neih a ni. Mahse tûnah chuan kan culture ang maia kan seng luh tâk chu kutkem neihna (corruption) leh thamna chu a ni ta tlat mai. Hêng hi Pathian thutak a\anga kan bihchian chuan thil tenawm tak a ni a, hêngte hi a lo kian theih nân Pathian thutaka harhna kan mamawh lian hle a ni. Thamna bawlhhlawh leh politic bawlhhlawh tak chuan mipui mimir min chîm a, depdêna chuan mi lian leh tê min nêk vêl a, rinawm lohna chem fawng kan vuan fur mai a nih hi maw. Hêngte hi politic bawlhhlawhin a hrin, kan hnam zia ni ngai rêng rêng lote an ni. Kristian kan nih hnua kan nun tibawlhhlawhtu, sual lian tak hi Pathian thutak a\anga malmâk ngam kan ram kristiante zîngah engzât tak awm ang maw.

Ram chu a chhiat loh nâna dai theu tur leh ram chhana Lalpa hmaa \ang ngam tur Pathian thutaka tihharh ngam kan va mamawh êm !! Mi ramah chuan politic chu ram leh hnam leh sakhaw tâna râl vênbûk tlukin an hmang a. Keini ramah erawh chuan ualau taka mipui bumna hmun leh sumdâwnna hlâwk berah kan ngai a ang ber ta mai. Chutianga politic kan kalpui tlatna thinlung chu kohhranah pawh mi tam takin kan chhawm lût ta a, chuvângin kohhran kan hmuh dân leh thlîr dân pawh a dik thei ta lo va, kohhrana kan thiltih rêng rêng kan politicized zêl ta mai te hi a va na êm ! Kohhran chu devine institution a nihna leh a danglamna pawh hre chang lo lêkin, political field zaupuiah kan chantîr a ang ta hle. Chuvângin Pathian thutaka harhna kan mamawh hle a ni.

d) Kan khawtlâng nun (social life) thlîrin Pathian thutak nunpui kawnga harhna kan mamawh tih a lang. Bethel leh camping kan uar hle a, piang thar kan tam ta hle. Mahse Biak In gate pâwn lama kan nun erawh chu Krista hmêl lang thei lo khawpa bawlhhlawh leh bâl a ni lawi si. Kan in\henawm khawvênna hi kan thlarau mi-na hian a thleng meuh lo a ang hle mai. Kan ram hi kristian state tia kan chhuan êm êm, Zion khawpui tluk hiala kan rawngbâwlna hmun (mission field)-a miten an ngaih a ni a. Mahse Pu Rokunga hla chuan, "Dikna a fam ta, Felna a tlâwm ta, Nun suar ang a chim, Thamna leh bawlhhlawhnaten tual an lêng, Awi maw a pawi êm mai," a ti daih mai. Kan khawtlâng nun hian Pathian thutaka siam thar leh tihdanglam a mamawh a. Pathian thutaka sawi harh kan ngai a ni.

Chuvângin kan rawngbâwlnain tuihnâng a nei ta lo va, zûn neiin rawng kan bâwl thei ta lo a ang hle. Kan sum hai luh tam takte hi Pathian malsâwmna kan ti zo vek a, malsâwmna in dawnte chu ânchhia ka lawh ang, titu Pathian zah lêk lova kan lâkluhte an ni hlawm bawk si.

ATTACHMENTS
R & D in Ralvawngah khuarel chhiatna tuartute tanpuina a sem.

R & D in Ralvawngah khuarel chhiatna tuartute tanpuina a sem.

April 18, 2024 (Ningani) khan  Relief & Development Department chuan Ralvawng-a thli leh rial avanga chenna in chhia chhungkaw 53 te chhawmdawlna atan Charity fund atangin cheng nuai khat an sem a. Tanpuina hi Rev. L. Vanlalsanga, Director R&D, Pu Lalrinawma, Coordinator leh Nl. Laldinthari Ralte, Field Facilitator ten a hmunah kalin an hlan a ni. He hunah hian Kohhran hruaitute bakah khawtlang hruaitu te engemawzat-in an tawiawm a ni. …

BMP Lunglawn unit ten Media Awareness an nei.

BMP Lunglawn unit ten Media Awareness an nei.

Tualchhung Kohhran Media Committee hmalakna in April 15, 2024 (Thawhtan) zan inkhawm ah media awareness hi neih a ni a. MBMP Media Cell Committee Convener Pu Vanlalpeka chu Resource person-ah hman a ni a, MBMP Media Committee Secretary Rbt.J.Lalrosanga leh Pu R.Lalhlimpuia, Committee member ten an telpui bawk. …

ṬKP Zotlang Pastor Bial, Aizawl ten Bial Sport an nei.

ṬKP Zotlang Pastor Bial, Aizawl ten Bial Sport an nei.

Bial TKP Sport hi Luangmual Indoor Stadium April ni 12, 2024 khan neih a ni a, Bialtu Pastor Rev. RC. Lalthanzama'n Pathian hnena hlanna leh hawnna a nei a, member 408  kal in, Bial ṬKP Sport neih tawh ah chuan kal ṭhat ber ṭum a la ni. Inelna hrang hrang- member kal tam-ah te, Fian sehkawha intlan siak te, thil in ei siak te, chana fang tla inchhar chak siak te leh Volleyball hmang te-in an nei a ni. …