PATHIAN CHIBAI BÛK LEH TIHTHIANGHLIMNA

- Rev.B. Rosangzuala

Sawihawnna:

Pathian chibai kan bûknaah hian a thu chhiarin, thilpêkin, \awng\aiin, zaia amah fakin leh kan nun pumpui mai fan chhuakin amah chibai kan bûk \hîn a ni. Nehemia 12:45-ah chuan "…hla satute leh kawngkhâr vêngtute pawhin an Pathian rawngbâwl dân tûr leh intihthianghlimna dân chu an zâwm a" tih kan hmu a ni. Pathian chibai bûka ama rawng kan bâwl mêk lai hian bawlhhlawhin kan lo awm reng a rem lova, Hebrai bung 12:14-ah chuan "…thianghlimna lovin tuman Lalpa an hmu lovang" tih kan hmu a. Lalpa rawngbâwl inti si a hnên thleng pha lo leh amah hmu lovin kan hun, kan tha leh zung kan hmang ral ang tih a hlauhawm hle a ni.

Pathian Chibai bûkna:

English \awnga "Worship" kan han tih hi a \awng bulah chuan Anglo-Saxon thumal, 'weorthcipe' tih a\anga lâk a ni a, a awmzia chu 'zah tlâk /chawimawi phu' tihna a ni. Pathian chibai bûkna hian Pathian chu chawimawi phu a nihzia leh a zahawmna a târlang a ni. Thilsiamin a siamtu chawimawi leh chibai bûk chu a tihtûr pawimawh hmasa ber a ni rêng a ni. A chibai bûktu hlimna leh lâwmna mai ni lovin chibai bûka lâwmna tûr leh ropuina tûra chawimawina pêkna a ni. Pathian chibai bûkna hi thinlung lama in\an a ni a, mi mal te, chhûngkua te leh mipui leh pâwl, Kohhran leh zirna in te leh hmun hrang hranga chibai kan bûkna pawh a huam thei ang.

Tihthianghlimna:

"Sanctification" han tih hi Latin \awng thumal pahnih, 'sanctus' (thianghlim) leh 'facere' (siam) tih belh bawm a\anga lo chhuak a ni a, a awmzia chu siam thianghlim/tithianghlim tihna a ni. Mizo \awnga thumal danga han sawi chuan 'Serhhran' tihna a ni thei ang. Thil eng pawh "tihthianghlim" kan han tih chuan Pathianin emaw Mihringin emaw ama tâna a dah hranga, a duh ang taka hman atâna a siam tihna a ni a, thil danga hman atân a rem lo a ni. Chu Pathian tâna tihthianghlimna chu mihringin Pathian chibai thinlung taka a bûknaah a taka lo thlengin Pathian tân 'Serhhran', 'bungbêl thianghlim Lalpa hmantlâk' a lo ni \hîn a ni.

Pathian Chibai bûkna leh Tihthianghlimna inlaichînna:

Genesis bung 3-ah chuan Adama leh Evi suala an tlûk thu kan hmu a, tichuan mi pakhat tihsual avâng chuan khawvêl mi zawng zawng chu mi sual hrem hmabâk kan lo ni ta (Rom 5:12). Mihringte chu Pathian malsâwmna hmun Eden huanah pawh an awm phal a ni ta lo va, amah Pathian thianghlim nêna inpâwlna nei leh thei tûr chuan kan sualte tlen faia, tihthianghlim kan lo ngai ta a ni. Thuthlunghluiah Exodus bung 19:10-14-ah kan hmu a, Pathianin Mosian hnênah Israel fate chu a be dawn a, ama hmaah an inlan dâwn avângin intithianghlim hmasa tûrin hrilh rawh a ti a ni. Chutiangin Josua pawh chuan Israel fate chuan LALPA rawng an bâwl dâwn chuan intithianghlim tûrin a hrilh a, a chhan chu a rawng an bâwl Pathian chu "Thianghlimna Pathian" a ni si a.

Pathian Chibai bûkna leh Tihthianghlimna chungchâng hi kawng 4-in lo ngaihtuah ho ta ila:-

1. Pathian Chibai bûkna leh Hmun tihthianghlimna:

"Hmun" han tih chuan thil awmna emaw awm lohna emaw ram emaw hmun engemaw atâna hman theih, kan hman mêk emaw la hman loh emaw a ni thei ang. Exodus 3:5-ah chuan Mosia dinna hmun (Thingbuka meialh ang a\anga Pathianin a lo biakna leh a vêl) chu hmun thianghlim a nih thu kan hmu a. Mosia hnêna Pathian a lo inpuanchhuahna hmun leh a vêl chu tihthianghlim a ni tihna a ni. Keini hunah chuan Pathian chibai kan bûkna hmun ber mai chu Biak In hi a ni a, chuvângin tihthianghlim a ni a, Pathian Chibai bûkna atân kan hlân thianghlim \hin a ni. Heti a nih avâng hian hmun fai leh thianghlim Biak In angte chauhah Pathian chibai kan bûk tûr a ni tihna a ni lo va, khawi hmun pawh ni sela Biak In a ni emaw hmun dang a ni emaw Pathian chibai bûkna hmun/a inpuanchhuahna hmun rêng rêng chu a hmun a rualrem leh a mawi vâng te, a pawn lam lan dânte ni lovin, Pathian chibai bûkna a nih avângin hmun thianghlim a ni.

2. Pathian Chibai bûkna leh Hun tihthianghlimna:

"Hun" han tih hian a huam zauvin sawifiah thiam a har hle a, Second, minutes, dârkâr, ni, kâr, thla, kum etc..tihte pawhin kan sawi \hîn a, engpawh ni sela, Pathian chibai bûkna leh hun tihthianghlimna chungchâng ti hian han ngaihtuah ho ta ila - Pathian chibai kan bûkna hi hun rei lote emaw rei deuh emaw, mi mala Pathian kan pâwlna (personal devotion) te, chhûngkaw \awng\aina/chhûngkaw maichâm te, zîng \awng\ai te, Pathian biak inkhâwmna hun hrang hrang te, hun rei awh deuh crusade/camping kan neih chhûng te pawh a ni thei e, eng hun pawh Pathian tâna kan hlan, amah chibai bûkna, amah fakna, a thutaka inkawmhona hunte rêng rêng hi Pathian tân tihthianghlim a ni.

Hun reilo deuh Lalpa tan kan serhhrang a ni thei a, hun rei deuh zâwk pawh a ni thei e, Lalpa chibai kan bûkna hmangin chu Hun chu tihthianghlim a lo ni \hîn a ni. Mizoramah pawh thil pawimawh engemaw kan tih dâwnin 'Hunserh' te pawh kan hmang uar hle a ni, chu hun an hman zawha a chhunzawmna chu sakhaw lam thil a nih kher loh pawhin hun engemaw ti chhûng Lalpa tân kan serh hrang \hîn a, kan hun hman tûrte leh programme-te min hriatpui tûr leh min telpui tûrin Pathian kan sâwm \hîn a ni. Kan hun pawimawhte Pathian tân kan hlanna chuan Pathian lamah kan rilrute min hnaihtîr \hîn a, amah chibai kan bûkna chuan kan hun, kan nun a kaihruai \hîn a, a tithianghlim \hîn a ni. Miin a hunte Pathian Chibai bûkna atâna a hman nasat poh leh Pathian a hnaih zual \hîn a, a nun chu thianghlimna kawngah a hruai \hîn.

3. Pathian Chibai bûkna leh Thil tihthianghlimna:

"Thil" han tih tawp mai chuan a kawh a tam thei hle awm e, ti zâwng hian sawi ta ila - rilru leh thlarau kan hmuh theih loh leh kan khawh theih loh ang chi ni lo, he khawvêla kan hmuha kan khawih theih, thil chi hrang hrang tisa nei chi emaw thil nung leh nung lo, mihring siam chawp leh siam chawp ni lo, thing leh mau, tlâng leh lui, lung etc..pawh a ni thei ang. Chûng thil te - Pathian anga chibai kan bûkte leh Pathian aiawhah leh Pathian chibai bûkna atâna hman a nih chuan tihthianghlim a lo ni \hîn. Hmân lai a\ang tawhin Kristiante lo pawhin sakhaw hrang be tute pawhin chibai bûkna an lo hlân \hîn a, lung lian pui te, lui lian te, tlâng sâng leh thing lian te, tin milim siam chawp te pawh chibai an lo bûk \hîn a. Chûngte chu an Pathiante-ah leh a aiawhtu-ah te a an lo hmang \hîn a ni. Tin, chûng thilte chu an tân chuan thil thianghlim leh tihthianghlim an ni. Chibai an bûkna hmanruate nên lamin thil thianghlim a ni. Kristiante pawhin chutiangin Pathian chibai bûkna atâna kan hlan te, kan sum leh paite pawh chu tihthianghlim a ni a. Pathian ram zauna atân, la hre loten Pathian tak chu an hriata chibai an lo bûk ve theihna atân hlan thianghlim a ni \hîn. Pawisa chauh ni lovin, thlai tharte leh thil dangte pawh Pathian chibai bûkna atân hlan a ni \hîn a, amah chibai kan bûkna/amah kan pâwlna (Lalpa zanriah Sacrament) hmanrua leh amah kan faka chawimawina hmanrua hrang hrangte pawh chûng thilte chu Pathian tân tihthianghlim a ni tih kan pawm a ni.

4. Pathian Chibai bûkna leh Nun tihthianghlimna:

"Nun" han tih chuan nunna nei thil rêng rêng mihring leh nungcha, thingte emaw pawh a ni thei- an chêtvêl dân a, an nihna leh an awm dân - thil nung lote nêna danglamna siamtu, nunna nei loten an neih ve loh nihna leh nih dân kha a ni. Mosia kha Pathian nêna thlalêr thingbuk bula an inbiak hnu chuan a nun a lo danglam tâk thu kan hmu a. Lalpa'n a kova tihtûr a pêk hnu chuan Pathian kohna chhânga a mite Aigupta ram ata hruai chhuaktu atâna mi bik 'serhhran', tihthianghlim a lo ni ta. Thuthlung hluiah hmun tam takah kan hmu a, zâwlneite, roreltute leh Lalte leh mi chi hrang hrangte Pathianin a kova an hmaa tihtûr a pêkte hlen chhuak tûrin an nun a tithianghlim \hin a ni. Chutiang zêlin Thuthlung thar hunah Apostle te, tirhkoh thianghlim Paula leh mi dangte kan hmu a, Pathian tân an nun tihthianghlim a ni \hîn. Tûn lai hunah pawh miin Pathian a hnaih a, thinlung taka chibai a bûk a, a rawng bâwl tûra a inpêk chuan Lalpa tâna thawk tûra 'serhhran' a lo ni a, tichuan a nun pawh Lalpa tân tihthianghlim a lo ni. Zu leh sa, zûk leh hmuam leh hlemhlêtna tenawm takah te a inhman a rem ve tawh lo a ni. Pathian chibai bûkna leh a rawngbâwlna tak takah chuan keimahni kan inpêkna/kan inserhna lam ngawtah a tâwp lo va, Lalpan ama tân min lo pawm a, min lo serhranna rah duhawm tak a chhuah \hîn.

Khaikhâwmna atân hêngte hi ngaihtuah zui ila.

1. Kan Pathian biakna hmun (Biak In leh hmun dangte) hi Pathian tâna serhhran hmun thianghlim a nih ang takin kan zahin, kan cheibâwl em? Chutiang chiah chuan ngai tak tak ta ila eng ang chiahin nge hmasâwnna/danglamna a thlen ang?

2. Pathian chibai bûkna atân hian hun kan pe tam tâwk kan inti em? Tin, kan hun pêk ang chinah pawh hian thianghlimna kawnga hmasâwnna khawp ni reng siin hma erawh kan sâwnpui lêm lovin a lang a, engnge dik lo awm ta ang le?

3. Pathian chibai kan bûkna hmanrua leh a lehkhabute hi engtiang chiahin nge kan ngaihhlut a, kan belhchian a, kan nun tithianghlimtu atân kan hmang takzet em?

4. Pathian chibai bûka ama rawngbâwltu kan nihna hian nun thianghlim neihna kawngah eng chen chiah nge min kaihhruai?

Kan Pathian hi Pathian thianghlim a nih ang takin thinlung taka amah chibai bûkna atân kan hun tam zâwk hmang ila, khawi hmun pawh amah chibai bûkna hmun thianghlimah kan chan thei a, eng thil pawh amah chibai bûkna atâna kan hlante chu thil thianghlim a ni tih hria ila, kan nun ngei pawh amah chibai bûkna atân serh hrana tihthianghlim lo ni zêl rawh se.

ATTACHMENTS
KNP Day vawi 81-na hmana  ni.

KNP Day vawi 81-na hmana  ni.

April 23, 2024 (Thawhlehni) hi Kristian Naupang Pawl (KNP) Din champhaphak (KNP Day) vawi 81-na a ni a. Kumin KNP Day thupui hi ‘Isua hmangaih naupangte’ (Marka 10:13-16) tih a ni a, School chawlh lai a nih loh a vangin KNP Unit tin ten an remchan angin kar hmasa inrinni lama he hun hi lo hmang lawk tawh te pawh an awm a, Pastor Bial thenkhatah chuan KNP Day chawlhkar-ah hian KNP Day thupui thlan sa hmangin Inkhawmpui an hmang bawk. …

Vawiin chawhnu dar 2 khan AICS-a Pathianthu zirzo mi 47 te thlahna ‘Valedictory Service’ vawi 22-na hman a ni.

Vawiin chawhnu dar 2 khan AICS-a Pathianthu zirzo mi 47 te thlahna ‘Valedictory Service’ vawi 22-na hman a ni.

Valedictory Service hi Pastor Thanzinga Chapel, AICS-ah hman a ni a, Principal Rev. Dr. C. Vanlaldika'n he inkhawm hi kaihruai in, Rev. R. Lalnunzira, Associate General Secretary BCM chu Valedictory Speaker a ni. …

R & D in Ralvawngah khuarel chhiatna tuartute tanpuina a sem.

R & D in Ralvawngah khuarel chhiatna tuartute tanpuina a sem.

April 18, 2024 (Ningani) khan  Relief & Development Department chuan Ralvawng-a thli leh rial avanga chenna in chhia chhungkaw 53 te chhawmdawlna atan Charity fund atangin cheng nuai khat an sem a. Tanpuina hi Rev. L. Vanlalsanga, Director R&D, Pu Lalrinawma, Coordinator leh Nl. Laldinthari Ralte, Field Facilitator ten a hmunah kalin an hlan a ni. He hunah hian Kohhran hruaitute bakah khawtlang hruaitu te engemawzat-in an tawiawm a ni. …